คอนวีเนียนสโตร์ญี่ปุ่นบุกยึดไทย

คอนวีเนียนสโตร์ญี่ปุ่นบุกยึดไทย

สงครามคอนวีเนียนสโตร์ที่ร้อนระอุไม่ใช่มีเพียงผู้เล่น 3 ค่ายยักษ์ของไทย แต่อีกด้านหนึ่งเป็นการบุกเข้ามาเปิดแนวรบของเครือข่ายค้าปลีกสัญชาติญี่ปุ่น ไม่ว่าจะเป็นเซเว่น-อีเลฟเว่น แฟมิลี่มาร์ท ลอว์สัน รวมถึงอิออนมอลล์ ที่ประกาศทุ่มเม็ดเงินกว่า 1 แสนล้านบาท รุกตลาดอาเซียนและจีน

แน่นอนว่า เซเว่น-อีเลฟเว่นถือเป็นคอนวีเนียนสโตร์เจ้าแรก แม้จริงๆ แล้วเริ่มต้นจากบริษัท เซาท์แลนด์ ไอซ์ จำกัด เปิดกิจการผลิตและจัดจำหน่ายน้ำแข็งในเมืองดัลลัส รัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา เมื่อปี พ.ศ. 2470 ต่อมามีการจำหน่ายสินค้าอุปโภคบริโภคต่างๆ และเปลี่ยนชื่อเป็น Tote'm Store จนปี 2489 เปลี่ยนชื่ออีกครั้งเป็น เซเว่น-อีเลฟเว่น (7-Eleven) ซึ่งหมายถึงเวลาเปิดปิด 07.00-23.00 น. ของทุกวัน

แต่ช่วงปลายปี 2523 บริษัทประสบปัญหาทางการเงินและต้องเปิดทางให้กลุ่มบริษัทญี่ปุ่น “อิโต-โยคะโด” ซึ่งเป็นผู้ซื้อแฟรนไชส์รายใหญ่ที่สุดเข้ามาเป็นกลุ่มทุนก้อนใหม่ กระทั่งปี 2548 อิโต-โยคะโดก่อตั้งบริษัทเซเว่น แอนด์ ไอ โฮลดิ้งส์ และปรับโครงสร้างดึงเซเว่น-อีเลฟเว่น เข้ามาเป็นบริษัทลูกตั้งแต่นั้นมา

ในประเทศไทย บริษัท ซีพี ออลล์ จำกัด (มหาชน) ของเครือซีพีลงนามสัญญาซื้อสิทธิการประกอบกิจการจากเซาท์แลนด์เมื่อวันที่ 7 พ.ย.2531 เปิดร้านเซเว่น อีเลฟเว่น สาขาแรกบริเวณหัวมุมถนนพัฒนพงษ์ ล่าสุดมีสาขาเกือบ 7,000 แห่ง ซึ่งไทยมีจำนวนสาขามากเป็นอันดับ 3 รองจากญี่ปุ่นและไต้หวัน

สำหรับ “แฟมิลี่มาร์ท” เป็นกิจการร้านค้าของเครือเซซันกรุ๊ป ซึ่งเป็นเครือข่ายค้าปลีกที่ใหญ่ที่สุดในญี่ปุ่น มีบริษัทในเครือ ได้แก่ ห้างสรรพสินค้าเซบุ ซูเปอร์สโตร์เซยู และร้านแฟมิลี่มาร์ท

การเปิดแฟมิลี่มาร์ทของเซซันกรุ๊ป เกิดจากแนวคิดต้องการลดขนาดพื้นที่ซูเปอร์สโตร์เซยู โดยเริ่มเปิดร้านแฟมิลี่มาร์ทสาขาแรกเมื่อปี 2518 และเปลี่ยนเซยูทั้งหมด 86 สาขา เป็น “แฟมิลี่มาร์ท” เมื่อปี 2524 ขยายตัวกลายเป็นเครือข่ายคอนวีเนียนสโตร์อันดับ 2 ของโลก รองจากเซเว่นอีเลฟเว่น ครอบคลุม 7 ประเทศ คือ ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ ไต้หวัน จีน สหรัฐอเมริกา เวียดนาม และไทย มีสาขารวมกันมากกว่า 21,000 สาขา

เครือเซซันกรุ๊ปเปิดแฟมิลี่มาร์ทแห่งแรกในไทย สาขาพระโขนง เมื่อปี 2536 โดยร่วมทุนกับกลุ่มอิโตชูและห้างสรรพสินค้าโรบินสัน จัดตั้งบริษัท สยามแฟมิลี่มาร์ท จำกัด ถือว่าแฟมิลี่มาร์ทในยุคนั้นดำเนินธุรกิจสไตล์ญี่ปุ่น ไม่เน้นการแข่งขันหวือหวา แต่มีการลงทุนขยายสาขาต่อเนื่อง 746 สาขา ก่อนตกลงขายหุ้น 50.29%ให้บริษัท เซ็นทรัลรีเทล คอร์ปอเรชั่น จำกัด (ซีอาร์ซี) เปลี่ยนชื่อเป็นบริษัท เซ็นทรัลแฟมิลี่มาร์ท จำกัด

ตามแผนของแฟมิลี่มาร์ทต้องการขยายเครือข่ายร้านค้า 25,000 แห่งทั่วโลกภายในปี 2558 และเพิ่มเป็น 40,000 แห่งภายในปี 2563 ซึ่งการร่วมทุนในไทยเป็นส่วนหนึ่งเพื่อบรรลุเป้าหมายเร็วขึ้น

ด้าน “ลอว์สัน” เดิมเป็นเครือข่ายร้านสะดวกซื้อจากรัฐโอไฮโอ สหรัฐอเมริกา ก่อตั้งโดยนาย เจ. เจ. ลอว์สัน ในปี ค.ศ. 1939 แต่ขายกิจการและเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “แดรี มาร์ท”

ในญี่ปุ่น ลอว์สันเป็นกิจการร่วมทุนระหว่าง ลอว์สัน อิงค์ กับ ไดเอะอิ เครือข่ายซูเปอร์มาร์เก็ตจากเมืองโคเบะ ภายใต้ชื่อ Daiei Lawsonในปี ค.ศ. 1975 ก่อนที่ไดเอะอิ จะถือหุ้นทั้งหมดพร้อมกับเปลี่ยนชื่อเป็น Lawson Inc. ในปี 1996 ควบคู่กับการขยายธุรกิจไปยังประเทศจีน อินโดนีเซีย สหรัฐอเมริกา

เมื่อไดเอะอิ ประสบปัญหาทางการเงินในช่วงปี 2000 กิจการของ Lawson จึงเปลี่ยนมือมาอยู่กับ Mitsubishi Corporation ซึ่งกลายเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ของ Lawson ในปัจจุบัน

ภายใต้จำนวนสาขากว่า 11,174 สาขาในญี่ปุ่น ซึ่งถือเป็นเครือข่ายที่มีสาขามากเป็นอันดับสองรองจาก7-11 นั้น Lawson มีจุดเด่นอยู่ที่การสร้างแบรนด์ของแต่ละสาขาให้สอดคล้องกับพฤติกรรมของผู้บริโภคทั้งNatural Lawson ที่เน้นสินค้าเกี่ยวกับความงามและสุขภาพ Lawson Store 100 ที่เน้นของสดจำพวกผักและผลไม้ รวมถึงของใช้ในชีวิตประจำวันด้วยราคาเดียวที่ 100 เยน หรือ105 เยน เมื่อรวมภาษีอีกด้วย

Lawson รุกเข้าไปในตลาดจีนด้วยจำนวนมากถึงกว่า 400 สาขาโดยเน้นไปที่เมืองใหญ่โดยปัจจุบันLawson มาสาขาอยู่ในเซี่ยงไฮ้มากกว่า 300 แห่ง ส่วนในอาเซียน Lawson ได้เข้าไปเปิดสาขาในอินโดนีเซียรวม 83 จุด

และความเคลื่อนไหวล่าสุดอยู่ที่การร่วมทุนกับบริษัท สหพัฒนพิบูล จำกัด (มหาชน) ในเครือสหพัฒน์ ดำเนินกิจการในไทย ซึ่งเชื่อว่าจะเป็นการรุกคืบสำหรับการขยายฐานเข้าสู่อาเซียนอย่างจริงจังในอนาคต